'ซื้อหนี้' ที่ 'ทักษิณ' เสนอ คืออะไร? เข้าใจง่ายๆ ในแบบชาวบ้าน

เรียนรู้จากวิกฤตเศรษฐกิจปี 2540

เมื่อปี 2540 ประเทศไทยเคยเจอวิกฤตหนักมาก ตอนนั้นรัฐบาลตั้งบริษัทพิเศษขึ้นมาเพื่อจัดการหนี้เสียในระบบธนาคาร เรียกว่าบริษัทบริหารสินทรัพย์ (AMC) เช่น บรรษัทบริหารสินทรัพย์ไทย (BAM) และบริษัทบริหารสินทรัพย์สุขุมวิท (SAM) โดยช่วยรับซื้อหนี้เสียออกไปจากธนาคาร เพื่อให้ระบบการเงินเดินหน้าต่อไปได้

แนวคิดของนายทักษิณ คล้ายๆ กัน แต่ครั้งนี้เอกชนเป็นคนดำเนินการ ไม่ใช่รัฐบาล ดังนั้นต้องมาดูกันว่า ถ้าภาคเอกชนเข้ามาซื้อหนี้แล้ว คนเป็นหนี้จะได้ประโยชน์จริงหรือไม่

การซื้อขายหนี้เสียทำงานอย่างไร?

ปกติแล้ว หนี้เสียคือหนี้ที่ลูกหนี้ไม่ได้จ่ายมาเป็นเวลาหลายปี ธนาคารมักจะตัดใจขายให้บริษัทเอกชนในราคาถูก เช่น หนี้ 100 บาท อาจถูกขายแค่ 10-20 บาท บริษัทที่ซื้อไปก็จะไปเจรจากับลูกหนี้ว่า ถ้าจ่ายสัก 50-60 บาท ก็จะปิดหนี้ได้เลย ลูกหนี้ก็ดีใจที่ไม่ต้องจ่ายเต็มจำนวน ส่วนบริษัทก็ได้กำไรจากส่วนต่าง

แบบนี้ดูเหมือนทุกฝ่ายจะได้ประโยชน์ แต่ปัญหาคือ ธนาคารมักไม่ค่อยขายหนี้ออกมา เพราะพวกเขาพยายามทวงหนี้เองก่อน หรือขายให้กับบริษัทที่ไว้ใจได้เท่านั้น ทำให้ระบบนี้อาจไม่เวิร์กเท่าที่คิด

ซื้อหนี้ช่วยประชาชน หรือเป็นกับดักใหม่?

นักเศรษฐศาสตร์หลายคนมองว่า วิธีแก้หนี้ที่ดีที่สุดคือ ต้องเพิ่มรายได้ให้ประชาชนมากกว่าการปรับโครงสร้างหนี้ เพราะถ้ายังหาเงินไม่พอ ไม่ว่าปรับยังไงก็ยังเป็นหนี้อยู่ดี และต้องระวังปัญหาที่เรียกว่า Moral Hazard หรือพฤติกรรมที่บางคนอาจคิดว่า ไม่จ่ายหนี้ก็ได้ เดี๋ยวมีคนมาซื้อไปลดราคาให้

บางผู้เชี่ยวชาญแนะนำว่า ถ้าจะใช้ระบบนี้ รัฐบาลควรมีมาตรการช่วยเหลือบริษัทที่เข้ามาซื้อหนี้ เช่น รับประกันความเสี่ยงบางส่วน หรือช่วยให้ซื้อหนี้ในราคาที่เป็นธรรม ไม่ใช่ให้เอกชนได้เปรียบเกินไป และควรมีการแก้ปัญหาหนี้นอกระบบควบคู่กันไปด้วย

สรุปซื้อหนี้ดีจริงหรือไม่?

ไอเดียซื้อหนี้ของนายทักษิณ น่าสนใจและอาจช่วยลูกหนี้บางส่วนได้จริง แต่ต้องวางแผนให้ดี ไม่เช่นนั้นอาจกลายเป็นอีกปัญหาที่ทำให้ประชาชนต้องติดอยู่ในวงจรหนี้ต่อไป ทางออกที่ดีที่สุดอาจต้องเป็นการเพิ่มรายได้ให้ประชาชน ลดภาระดอกเบี้ย และช่วยให้สามารถใช้ชีวิตโดยไม่ต้องพึ่งพาหนี้มากเกินไป