จัดตั้งธนาคารทรัพยากรชีวภาพ เก็บสารพันธุกรรม เพิ่มขีดความสามารถรักษาโรคหายาก

นายแพทย์ยงยศ ธรรมวุฒิ อธิบดีกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กล่าวว่า จากแผนปฏิบัติการบูรณาการจีโนมิกส์ประเทศไทย พ.ศ. 2563-2567 รัฐบาลได้อนุมัติงบประมาณในการดำเนินการวงเงิน 4,470 ล้านบาท โดยในแผนงานดังกล่าวมีโครงการสำคัญ อาทิ การถอดรหัสพันธุกรรมผู้ป่วยชาวไทยใน 5 โรคสำคัญ ได้แก่ 1.โรคหายากหรือ โรควินิจฉัยยาก 2.โรคมะเร็ง 3.โรคไม่ติดต่อเรื้อรัง 4.โรคติดเชื้อ และ 5.โรคทางเภสัชพันธุศาสตร์ จำนวน 50,000 ราย  การสร้างศูนย์ข้อมูลจีโนมแห่งชาติ และการสร้างศูนย์ธนาคารทรัพยากรชีวภาพแห่งชาติ 

ทั้งนี้ เนื่องจากตัวอย่างสารพันธุกรรมที่จะนำไปทำการถอดรหัสพันธุกรรมมนุษย์ทั้งจีโนม จำนวน 50,000 ราย เป็นตัวอย่างที่มีความสำคัญเป็นอย่างมาก และต้องการการบริหารจัดการที่ดี ตั้งแต่การรับตัวอย่าง การสกัดตัวอย่าง  ที่ใช้เกณฑ์กำหนดมาตรฐานให้ตัวอย่างที่มีคุณภาพสูงสามารถนำไปทำการถอดรหัสพันธุกรรมทั้งจีโนมได้ คณะอนุกรรมการกำกับทิศทางแผนงานวิจัยจีโนมิกส์ประเทศไทย และภาคีเครือข่ายการวิจัยและการบริการภายใต้แผนฯ จึงเห็นชอบให้กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ โดย สถาบันชีววิทยาศาสตร์ทางการแพทย์ เป็นผู้รับบริหารจัดการตัวอย่าง ของโครงการแบบรวมศูนย์ ซึ่งหมายรวมถึงการบริหารจัดการตัวอย่าง การสกัดสารพันธุกรรม และการเก็บรักษาตัวอย่าง ตั้งต้นและตัวอย่างสารพันธุกรรมทั้งระยะสั้นและระยะยาว 

นายแพทย์ยงยศ กล่าวต่ออีกว่า กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ โดย สถาบันชีววิทยาศาสตร์ทางการแพทย์ ได้เล็งเห็นความสำคัญของระบบการจัดเก็บทรัพยากรชีวภาพ จึงจัดตั้งธนาคารทรัพยากรชีวภาพ หรือไบโอแบงก์ (Biobank) ตามระบบมาตรฐาน ISO 20387: 2018 ซึ่งเป็นมาตรฐานการเก็บตัวอย่างทรัพยากรชีวภาพมาตรฐานสากล โดยมีขอบเขตที่ได้รับการรับรอง 4 รายการ คือ สารพันธุกรรมชนิด DNA, เลือดครบส่วน (Whole blood), บัฟฟี่โค้ต (Buffy coat) และพลาสมา (Plasma) ซึ่งได้รับการรับรองมาตรฐาน ISO 20387:2018 เมื่อวันที่ 14 สิงหาคม 2567  โดยในปี 2568 กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ จะขยายขอบข่ายขอการรับรอง ISO 20387: 2018  ในธนาคารทรัพยากรชีวภาพ นั้น เป็นคลังจัดเก็บตัวอย่างหยดเลือดแห้งบนกระดาษซับ และคลังผลิตภัณฑ์การแพทย์ขั้นสูง เช่น ผลิตภัณฑ์เซลล์บำบัดชนิด Dendritic cells (เซลล์เด็นไดรติค) เซลล์บำบัดชนิด Cytokine-induced killer cells        (เซลล์เม็ดเลือดขาวคิลเลอร์เซลล์ที่ถูกชักนำด้วยไซโตไคน์) เซลล์ Mesenchymal stem cells (เซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์) และ เซลล์ induced Pluripotent Stem Cells (เซลล์ต้นกำเนิดที่ได้จากการเหนี่ยวนำเซลล์ร่างกายที่เจริญเต็มที่แล้ว) สำหรับใช้ในการศึกษาวิจัยและพัฒนาวิธีรักษาผู้ป่วย

สำหรับการนำไปต่อยอดใช้ประโยชน์ในอนาคต สามารถนำทรัพยากรชีวภาพทางการแพทย์ที่มีอยู่ไปศึกษาวิจัย  จะช่วยเพิ่มขีดความสามารถในการวิจัยและพัฒนาที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาคุณลักษณะพื้นฐานของเชื้อก่อโรค การตรวจวินิจฉัยรักษาโรค รวมทั้งการพัฒนาวัคซีนของหน่วยงานวิจัยต่างๆ ในประเทศไทย เพื่อให้ประชาชน  มีสุขภาวะที่ดีขึ้น นอกจากนี้ยังสามารถเปิดให้บริการสกัดสารพันธุกรรม จัดเก็บทั้งในระยะสั้นระยะยาว รวมทั้งการร่วมมือกับภาคเอกชน ใช้ข้อมูลในการทดสอบ และพัฒนาอุตสาหกรรมยา เภสัชกรรม “ธนาคารทรัพยากรชีวภาพ กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ มีระบบการรักษาความลับและการถ่ายโอนข้อมูล อย่างเข้มงวดและรัดกุม เป็นไปตามมาตรฐานสากล และยึดมั่นในจริยธรรมการวิจัย เป็นการบริหารจัดการการเก็บและเพิ่มมูลค่าตัวอย่างทางชีวภาพที่สำคัญของประเทศอย่างยั่งยืน