เจาะดีลแร่หายาก ยูเครน-อเมริกา ใครได้หรือเสียอะไรบ้าง

“ทรัมป์” ต้องการทวงเงินคืนจากยูเครน ?

ข้อตกลงนี้มีขึ้น จากความพยายามของทรัมป์ ที่ต้องการบางสิ่งบางอย่างคืนจากการให้ความช่วยเหลือยูเครน นับตั้งแต่เกิดสงครามรัสเซีย-ยูเครน 

ช่วงแรก “ทรัมป์” เรียกร้องส่วนแบ่ง 5 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐ จากแร่หายากและแร่อื่น ๆ ของยูเครน เพื่อแลกกับความช่วยเหลือที่เคยมอบไปให้ก่อนหน้านี้ แต่ โวโลดีมีร์ เซเลนสกี ประธานาธิบดียูเครน ปฏิเสธไป และมองว่า “การกระทำนี้ เปรียบเสมือนกับการขายชาติ” 

ทั้งนี้ ตั้งแต่ปี 2022 สหรัฐฯ ได้ให้ความช่วยเหลือกับยูเครนไปแล้วทั้งหมด 1.75 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐ 

แม้ว่าทรัมป์ต้องการจะเรียกเงินคืนจากยูเครน แต่ข้อตกลงนี้ ก็ระบุชัดเจนว่า เงินที่สหรัฐฯ จะได้ จะมาจากรายได้ของทรัพยากรธรรมชาติยูเครนในอนาคตเท่านั้น นั่นหมายความว่า ยูเครนไม่จำเป็นต้องชดใช้เงินคืนจากความช่วยเหลือของสหรัฐฯ ที่ผ่านมา 

ทำไม “ทรัมป์” ต้องการแร่จากยูเครน ?

การที่ทรัมป์ต้องการแร่จากยูเครนส่วนหนึ่ง อาจเป็นเพราะต้องการแข่งขันกับจีน เนื่องจากตอนนี้ จีนควบคุมกระบวนการแปรรูปแร่ธาตุเหล่านี้มากที่สุดของโลก ได้แก่ นิกเกิล 35%, ลิเธียมและโคบอลต์ 50-70% และแร่หายากอีกเกือบ 90% และในปี 2024 จีนยังมีปริมาณสำรองของแร่ธาตุหายากเกือบครึ่งหนึ่งของโลก จึงทำให้จีนกลายเป็นผู้เล่นเบอร์ต้น ๆ ของอุตสาหกรรมนี้ 

แร่ธาตุเหล่านี้ ยังเป็นหัวใจสำคัญของอุตสาหกรรมหลายประเภทที่จะขับเคลื่อนเศรษฐกิจโลกในอนาคต แน่นอนว่า สิ่งนี้ จึงทำให้มันเป็นสิ่งที่มีมูลค่ามหาศาล

และการที่ทรัมป์ประกาศสงครามกับจีน ด้วยการขึ้นภาษีนำเข้าสินค้าจากประเทศจีน สิ่งนี้จึงทำให้เป็นเรื่องยากที่สหรัฐฯ ต้องการเข้าถึงแร่ธาตุเหล่านี้จากจีน หากสหรัฐฯ ไม่จัดหาแหล่งแร่ธาตุของตัวเอง ก็จะทำให้จีน หรือ ประเทศอื่นได้เป็นผู้นำเศรษฐกิจโลกแทน 

แหล่งแร่ธาตุสำคัญยูเครน ถูกรัสเซียควบคุม 

ฮันนา ลิเวนต์เซวา ประธานสมาคมนักธรณีวิทยาของยูเครน เผยเมื่อปี 2022 ว่า ยูเครนมีแหล่งแร่ธาตุ คิดเป็น 5% จากทั้งหมดทั่วโลก แม้ว่าจะเป็นประเทศเล็ก ๆ แต่ก็เป็นดินแดนที่อุดมไปด้วยหินและแร่ธาตุจำนวนมาก โดยยูเครนมีแร่ธาตุสำคัญมากถึง 22 ชนิด จากทั้งหมด 34 ชนิดที่เคยมีการระบุชื่อไว้ตามข้อมูลของสหภาพยุโรป หรือ EU โดยคิดเป็น 5% ของแร่ธาตุที่มีทั่วโลก

ก่อนที่รัสเซียตัดสินใจใช้ปฏิบัติการทางทหาร ยูเครนถือได้ว่าเป็นผู้จัดหาแร่ไทเทเนียมรายใหญ่ของโลก คิดเป็น 7% ของผลผลิตทั่วโลกในปี 2019 และเคยกล่าวอ้างว่า มีแร่ลิเธิยมสำรองมากถึง 5 แสนตัน รวมถึงมีจำนวนแร่กราไฟต์คิดเป็น 1 ใน 5 ของโลก ซึ่งเป็นแร่ธาตุสำคัญที่ใช้ในโรงไฟฟ้านิวเคลียร์

นับตั้งแต่รัสเซียเปิดใช้ปฏิบัติการทางทหารกับยูเครน แหล่งแร่ธาตุประมาณ 40% ของยูเครน อยู่ภายใต้การควบคุมของรัสเซีย 

ผู้เชี่ยวชาญ มองว่า ยูเครนจำเป็นต้องได้ดินแดนคืน และเคลียร์ทุ่นระเบิด พร้อมสร้างสร้างโครงสร้างพื้นฐานใหม่ เพื่อให้ข้อตกลงนี้บรรลุผล

แหล่งข้อมูลอ้างอิง: 

https://edition.cnn.com/2025/02/26/europe/ukraine-us-mineral-resources-deal-explained-intl-latam/index.html

https://www.reuters.com/world/key-provisions-us-ukrainian-draft-minerals-deal-2025-02-26/

https://kyivindependent.com/exclusive-the-full-text-of-the-final-us-ukraine-mineral-agreement/

https://www.aljazeera.com/economy/2025/2/26/us-ukraine-critical-minerals-deal-what-we-know-so-far