กล้องโทรทรรศน์เจมส์ เวบบ์ เผยภาพใหม่จานดาวเคราะห์ก่อนเกิด HH 30 ช่วยศึกษาการกำเนิดดาวเคราะห์

วันที่ 4 กุมภาพันธ์ที่ผ่านมา กล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์ เวบบ์ (James Webb Space Telescope - JWST) ได้เผยภาพล่าสุดของจานดาวเคราะห์ก่อนเกิด (Protoplanetary Disk) ชื่อว่า HH 30 โดยความร่วมมือกับทีมงานกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลและ Atacama Large Millimeter/submillimeter Array หรือ ALMA กล้องโทรทรรศน์วิทยุที่มีเครือข่ายจานรับสัญญาณจำนวนมากตั้งอยู่ในทะเลทรายอาตากามา (Atacama Desert) ประเทศชิลี 

ทีมนักดาราศาสตร์ให้ความสนใจจานดาวเคราะห์ก่อนเกิด HH 30 มากเป็นพิเศษ เพราะเป็นตัวอย่างที่ดีในการศึกษากระบวนการก่อตัวของดาวเคราะห์ และเป็นหนึ่งในวัตถุที่เรียกว่า Herbig-Haro Object ซึ่งเป็นกลุ่มเนบิวลาขนาดเล็กที่เกิดขึ้นบริเวณดาวฤกษ์กำลังก่อตัว โดยตั้งอยู่ในกลุ่มเมฆมืด LDN 1551 ในกลุ่มเมฆโมเลกุลของกลุ่มดาววัว (Taurus) และอยู่ห่างจากโลกประมาณ 450 ปีแสง

ภาพแสดงรายละเอียดที่ไม่เคยมีมาก่อน มองเห็นดาวฤกษ์อายุน้อยในจานดาวเคราะห์ก่อนเกิด HH 30 ถูกปกคลุมด้วยจานฝุ่นและก๊าซ ซึ่งในอนาคตอาจรวมตัวกันกลายเป็นดาวเคราะห์ นักดาราศาสตร์พบว่ามีไอพ่นของก๊าซที่พุ่งออกมาจากดาวฤกษ์ ซึ่งเกิดจากปฏิกิริยาพลังงานสูงระหว่างก๊าซและสนามแม่เหล็ก

นอกจากภาพจะแสดงพฤติกรรมของเม็ดฝุ่น ยังเผยให้เห็นโครงสร้างที่แตกต่างกันหลายอย่างที่ซ้อนกันอยู่ ก๊าซที่พุ่งออกมาในมุม 90 องศา จากจานกลางที่แคบ คือ เจ็ต (Jet) ความเร็วสูงกำลังเคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 121 กิโลเมตรต่อวินาที 

โครงสร้างของเจ็ต (Jet) มีลักษณะแคบนี้คาดว่าถูกล้อมรอบด้วยกระแสลมที่กว้างกว่าในรูปทรงกรวย ลักษณะคล้าย "หาง" ที่ทอดยาวไปด้านหนึ่ง แม้ว่าแหล่งกำเนิดของลักษณะเหล่านี้ยังไม่ชัดเจน แต่เมื่อนำมารวมกันจะเผยให้เห็นว่าจานดาวเคราะห์ก่อนเกิด HH 30 เป็นสถานที่ที่มีพลวัตในการก่อตัวของดาวเคราะห์

ภาพถ่ายที่ถูกเปิดเผยในครั้งนี้ไม่ใช่แรกที่จานดาวเคราะห์ก่อนเกิด HH 30 ถูกค้นพบ โดยมันถูกค้นพบครั้งแรกด้วยกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล ในช่วงปี 1990 นักดาราศาสตร์ยกให้จานดาวเคราะห์ก่อนเกิด HH 30 ถือเป็นต้นแบบของดิสก์แบบเอจออน (Edge-on Disk) หรือจานฝุ่นและก๊าซที่ล้อมรอบดาวฤกษ์อายุน้อยที่สามารถสังเกตการณ์ได้อย่างชัดเจน 

โดยปกติแล้วจานดาวเคราะห์ก่อนเกิดมักพบเห็นได้ยาก เนื่องจากถูกซ่อนอยู่ภายใต้เมฆอันหนาทึบ แต่จานดาวเคราะห์ก่อนเกิด HH 30 อยู่ตำแหน่งที่หันด้านข้างเข้าหากล้องในตำแหน่งที่พอดิบพอดีทำให้เหมาะสำหรับการศึกษาทำความเข้าใจองค์ประกอบต่าง ๆ ข้อมูลที่ได้จากการศึกษาจานดาวเคราะห์ก่อนเกิด HH 30 สามารถใช้ต่อยอดไขปริศนาการถือกำเนิดของดาวเคราะห์อื่น ๆ ในอนาคต