53 ปี กฎหมายห้ามขายเหล้า จากการควบคุมข้าราชการ สู่อุปสรรคการท่องเที่ยว

"เหล้า" กับ "เวลา" - ความสัมพันธ์ที่ถูกกำหนดมาตั้งแต่ยุคจอมพลถนอม กิตติขจร จนถึงยุคของ "แพทองธาร ชินวัตร" กำลังจะเปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลาหรือไม่?

วันที่ 11 กุมภาพันธ์ 2568 เสียงเรียกร้องให้ทบทวนกฎหมายควบคุมการขายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่ใช้มานานกว่า 53 ปี ดังขึ้นอีกครั้งในที่ประชุมคณะรัฐมนตรี สะท้อนให้เห็นถึงความพยายามในการปรับกฎเกณฑ์เก่าให้เข้ากับบริบทสังคมที่เปลี่ยนไป

- จุดกำเนิดของการควบคุมเวลาขายสุรา -

ย้อนกลับไปเมื่อ 53 ปีก่อน ในวันที่ 16 พฤศจิกายน 2515 "ประกาศคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 253" ถือกำเนิดขึ้นภายใต้การนำของจอมพลถนอม กิตติขจร โดยมีเป้าหมายหลักเพื่อแก้ปัญหา "ข้าราชการดื่มสุราในเวลาราชการ" ซึ่งส่งผลกระทบต่อประสิทธิภาพการทำงาน จึงกำหนดให้ขายได้เฉพาะช่วง 11.00-14.00 น. และ 17.00-24.00 น.

ในยุคนั้น การดื่มสุราของข้าราชการในช่วงพักกลางวันเป็นปัญหาที่ส่งผลกระทบต่อระบบราชการอย่างมาก หลายคนมักจะ "ติดลม" จนเลยเวลากลับไปทำงาน ส่งผลให้งานราชการติดขัด ประสิทธิภาพลดลง คณะปฏิวัติจึงต้องออกมาตรการควบคุมผ่านการจำกัดเวลาขาย

แต่ใครจะคิดว่า กฎหมายที่ออกมาเพื่อควบคุมพฤติกรรมข้าราชการในยุคนั้น จะกลายเป็นกรอบที่ผูกมัดการค้าขายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของประเทศไทยมาจนถึงปัจจุบัน? และที่น่าสนใจคือ แม้จะผ่านการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองและสังคมมาหลายยุคสมัย แต่กรอบเวลานี้ก็ยังคงอยู่

- วิวัฒนาการของกฎหมาย จากการควบคุมสู่การคุ้มครอง -

ปี 2551 เป็นจุดเปลี่ยนสำคัญเมื่อมีการประกาศใช้ "พ.ร.บ.ควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์" ที่มุ่งเน้นการควบคุมการจำหน่ายและการบริโภคอย่างเป็นระบบ โดยคำนึงถึงผลกระทบด้านสุขภาพและสังคมเป็นหลัก กฎหมายฉบับนี้ได้วางรากฐานการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์อย่างครอบคลุม ทั้งเรื่องการห้ามขายให้เด็กอายุต่ำกว่า 20 ปี การควบคุมการโฆษณา และการกำหนดพื้นที่ห้ามดื่ม

ต่อมาในปี 2558 มีการออก "ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี" ที่ไม่เพียงแต่ยึดกรอบเวลาเดิมจากยุคจอมพลถนอม แต่ยังเพิ่มข้อห้ามในวันสำคัญทางศาสนา เช่น วันมาฆบูชา วันวิสาขบูชา วันอาสาฬหบูชา วันเข้าพรรษา และวันออกพรรษา สะท้อนให้เห็นถึงการผสมผสานระหว่างมาตรการควบคุมทางสังคมกับความเชื่อทางศาสนา พร้อมทั้งขยายขอบเขตการควบคุมไปยังพื้นที่ต่างๆ เช่น สถานศึกษา วัด สถานีบริการน้ำมัน และสวนสาธารณะ