ปิดฉาก 16 ปี อังเกลา แมร์เคิล หญิงเหล็กยุโรปแห่งศตวรรษที่ 21

‘อังเกลา แมร์เคิล’ หญิงเหล็กแห่งศตวรรษที่ 21

นับตั้งแต่แมร์เคิล อดีตนักฟิสิกส์ควอนตัม ก้าวสู่ตำแหน่งนายกรัฐมนตรีเยอรมนีในปี 2005 เธอกลายเป็นสัญลักษณ์แห่งเสถียรภาพของยุโรป

แต่ในวัย 67 ปี แมร์เคิลประกาศจะยุติบทบาททางการเมืองหลังผลการเลือกตั้งวันอาทิตย์นี้ออกมาชัดเจน

หนังสือพิมพ์ The Guardian รายงานว่า แมร์เคิลนำพาเยอรมนีผ่านร้อนผ่านหนาวในช่วงเวลาที่วุ่นวาย ไม่ว่าจะเป็นการกลับมาของลัทธิชาตินิยม, การแตกแยกทางการเมืองในโลกตะวันตก เป็นต้น

แต่เธอก็ยังสามารถฝ่าฟันจนเป็นผู้นำที่ยาวนานที่สุดและทรงอิทธิพลที่สุดของยุโรปในศตวรรษที่ 21 และเป็นผู้สร้างมาตรฐานที่สำคัญของการเล่นการเมืองโลกอย่างเคารพกติกา และเห็นชอบร่วมกัน

ทั้งนี้ การปิดฉากทางการเมืองของแมร์เคิลเป็นสิ่งที่รู้กันมานานแล้ว เพราะในปี 2018 เธอประกาศว่า จะไม่ลงชิงชัยศึกเลือกตั้งเมื่อหมดวาระ หลังผลการเลือกตั้งท้องถิ่นไม่เป็นที่น่าพอใจ

16 ปี บนเวทีโลก

ในช่วงกว่า 16 ปีของแมร์เคิล เธอได้ทำงานร่วมกับนายกรัฐมนตรีสหราชอาณาจักร 5 คน ประธานาธิบดีฝรั่งเศส 4 คน นายกรัฐมนตรีอิตาลี 7 คน และประธานาธิบดีสหรัฐฯ อีก 4 คน การดำรงอยู่ของแมร์เคิลตลอดระยะเวลาดังกล่าว ทำให้เธอได้รับการยกย่องจากประชาคมโลกในในแง่เสถียรภาพและความมั่นคงทางอารมณ์

เพ็บไพจน์ เบิร์กเซน นักวิจัยของ Chatham House กล่าวว่า แมร์เคิลทำได้ดีมากในทางการเมืองทั้งในเยอรมนีและในเวทีโลก เศรษฐกิจเยอรมันไปได้ดีในช่วง 15 ปีที่ผ่านมา และไม่ได้เลวร้ายในช่วงที่เกิดวิกฤตเศรษฐกิจ

อย่างไรก็ตาม แมร์เคิลเผชิญเสียงวิจารณ์ด้วยเช่นกันจากบางนโยบาย เช่น กรณีวิกฤตผู้ลี้ภัย และการที่เธอใกล้ชิดจีนเกินไป แต่หลังเกิดการระบาดของโควิด-19 ซึ่งสถานการณ์ในเยอรมนีนั้นดีกว่าประเทศเพื่อนบ้านที่รายล้อม บรรดานักวิเคราะห์และโพลต่าง ๆ คาดการณ์ว่า แมร์เคิลจะยุติบทบาททางการเมืองท่ามกลางความเคารพของชาวเยอรมันเป็นส่วนใหญ่

ผู้นำตัวจริงของยุโรป

เบน ชเรียร์ จากสถาบันการศึกษายุทธศาสตร์นานาชาติ กล่าวว่า ผู้คนมองแมร์เคิลในแง่บวกมาก เพราะเธอเกี่ยวโยงกับความมั่นคง

นอกจากนี้ ที่ผ่านมา แมร์เคิลถูกมองว่าเป็นผู้นำตัวจริงของยุโรป ดังนั้น จึงไม่ชัดเจนว่า ผู้นำคนใหม่ของเยอรมนี จะสามารถทำบทบาทนี้ได้หรือไม่

ชเรียร์ กล่าวว่า เยอรมนีกำลังจะเผชิญความท้าทายของนโยบายต่างประเทศอย่างมากเมื่อรัฐบาลชุดใหม่เข้ารับตำแหน่ง เพราะคำถามคือ ใครจะมาแทนที่แมร์เคิล บุคคลนั้นมีเสน่ห์และศักยภาพแบบที่แมร์เคิลเคยทำได้หรือไม่ ชาติพันธมิตรและชาติอื่นอาจคลางแคลงใจ ในขณะที่ชาวเยอรมันก็เฝ้ารอดูเช่นกัน

หนึ่งในบทบาทสำคัญของแมร์เคิลคือ ความมุ่งมั่นในการรักษาการรวมกันของยุโรปและพยายามสมานร้อยร้าวระหว่างชาติสมาชิก โดยชเรียร์คาดการณ์ว่า ประธานาธิบดีเอ็มมานูเอล มาครง ของฝรั่งเศส จะพยายามวางตัวแทนที่บทบาทแมร์เคิล ซึ่งอาจนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงสมดุลแห่งอำนาจของยุโรปไปที่ฝรั่งเศส

นอกจากนี้ ว่าที่ผู้นำคนใหม่ยังต้องรักษาสมดุลในความสัมพันธ์กับสหรัฐฯ และจีน ซึ่งแมร์เคิลมีความสัมพันธ์ที่ดีกับทั้งสองชาติ รวมไปถึงสหราชอาณาจักร ที่ออกจากการเป็นสมาชิกสหภาพยุโรป หรือ EU แต่ยังคงเป็นหุ้นส่วนทางยุทธศาสตร์ที่สำคัญของอียู

ใครคือนายกฯ คนใหม่ของเยอรมนี

ทั้งนี้ เบิร์กเซน กล่าวกับ CNN ว่า การเลือกตั้งครั้งนี้มีโอกาสที่จะนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงของการเมืองเยอรมนีและนโยบายอย่างมีนัยยะสำคัญ

นี่คือครั้งแรกในช่วงอายุคน ที่ชาวเยอรมันต้องตัดสินใจว่า อยากให้เยอรมนี หลังยุคของแมร์เคิลดำเนินไปในทิศทางใด

เยอรมนีมีสองพรรคการเมืองหลัก คือ พรรคกลางขวา CDU ของแมร์เคิล และพรรคเอียงซ้าย SPD โดยทั้งสองพรรคตั้งรัฐบาลร่วมกันมากว่าแปดปีแล้ว

อย่างไรก็ตาม ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา พรรคการเมืองอื่น ๆ เริ่มได้รับความนิยมเพิ่มมากขึ้น ในขณะที่พรรค CDU และ SPD เสียที่นั่ง การเลือกตั้งครั้งนี้จึงสูสีในแง่ที่ แม้ทั้งสองพรรคยังคงได้เปรียบ แต่ยังมีพรรค Green ที่กำลังมาแรงพร้อมเป็นผู้ท้าชิง

พรรค CDU เลือกอาร์มิน ลาสเชท วัย 60 ปี พันธมิตรที่ยาวนานของแมร์เคิล และเคยเป็นรองนายกรัฐมนตรีให้เธอในช่วงปี 2012 เป็นตัวแทนพรรคในการเป็นนายกรัฐมนตรี แต่โพลพบว่า ลาสเชทยังไม่สามารถเอาชนะใจชาวเยอรมันได้

คู่แข่งคนสำคัญของเขาคือ โอลาฟ ชูลซ์ จากพรรค SPD ซึ่งมีคะแนนนิยมนำในโพลในช่วงไม่กี่สัปดาห์ที่ผ่านมา ซึ่งชูลท์อยู่ในแวดวงการเมืองเยอรมนีมานานแล้ว และเคยเป็นรัฐมนตรีประทรวงการคลังและรองนายกรัฐมนตรีของแมร์เคิลอยู่ช่วงหนึ่ง

ด้าน แอนนาเลนา แบร์บ็อค หัวหน้าพรรคกรีน ก็มีคะแนนพุ่งในผลสำรวจเช่นกัน จนทำให้หลายคนแอบลุ้นว่า เธอจะได้เป็นนายกรัฐมนตรีเยอรมนีคนแรกที่มาจากพรรคกรีนหรือไม่

ผลสำรวจพบว่า ยังมีชาวเยอรมันกลุ่มใหญ่ที่ยังไม่ตัดสินใจว่าจะเลือกใคร จึงทำให้การเลือกตั้งครั้งนี้เป็นการเลือกตั้งที่มีความไม่แน่นอนมากที่สุดครั้งหนึ่ง และอาจต้องใช้เวลาหลายวัน หรือหลายสัปดาห์ กว่าจะรู้ผลชัดว่า ใครจะเป็นผู้นำคนใหม่ของเยอรมนี