เมื่อการอดอาหารกลายเป็นอาวุธ การประท้วงในเรือนจำที่สั่นสะเทือนระบบยุติธรรม

"เมื่อร่างกายกลายเป็นสนามรบสุดท้าย การอดอาหารคือการต่อสู้ที่ไร้อาวุธ แต่ทรงพลังที่สุด" 

ในห้วงเวลาที่ระบบยุติธรรมถูกตั้งคำถามมากมาย การประท้วงด้วยการอดอาหารในเรือนจำได้กลายเป็นปรากฏการณ์ที่สะท้อนให้เห็นถึงความขัดแย้งระหว่างสิทธิของผู้ต้องขังและกลไกของรัฐ เมื่อเสียงเรียกร้องความยุติธรรมดังก้องผ่านความเงียบของการงดอาหาร สังคมจำเป็นต้องหันมาทบทวนระบบที่เป็นอยู่อย่างจริงจัง

อาวุธแห่งการอหิงสา: ประวัติศาสตร์การประท้วงด้วยการอดอาหาร

การอดอาหารเพื่อประท้วงไม่ใช่ปรากฏการณ์ใหม่ในประวัติศาสตร์การต่อสู้เพื่อความยุติธรรม มหาตมะ คานธี ผู้นำการเคลื่อนไหวเพื่อเอกราชของอินเดีย ได้ใช้วิธีนี้เป็นอาวุธสำคัญในการต่อสู้กับจักรวรรดิอังกฤษ การอดอาหารของท่านไม่เพียงสร้างแรงกดดันต่อผู้มีอำนาจ แต่ยังปลุกจิตสำนึกของสังคมให้ตระหนักถึงความอยุติธรรมที่ดำรงอยู่

บทเรียนจากความสูญเสีย กรณีศึกษาการอดอาหารที่นำไปสู่ความตาย

ประวัติศาสตร์ได้บันทึกกรณีการอดอาหารในเรือนจำที่จบลงด้วยการสูญเสียชีวิตไว้หลายกรณี เช่น บ็อบบี้ ซานเชซ ที่เสียชีวิตในปี 2018 หลังจากอดอาหารประท้วงการรักษาที่ไม่เป็นธรรมในเรือนจำสหรัฐอเมริกา หรือกรณีของ คาเดอร์ อัดนัน นักโทษชาวปาเลสไตน์วัย 45 ปี ซึ่งเป็นสมาชิกกลุ่มญิฮาดอิสลาม เสียชีวิตในเรือนจำอิสราเอลภายหลังอดอาหารประท้วงการคุมขังโดยไม่ตั้งข้อหา

ในประเทศไทย กรณีของ "บุ้ง" เนติพร เสน่ห์สังคม นักกิจกรรมกลุ่มทะลุวัง ที่เสียชีวิตหลังจากอดอาหาร 109 วัน เมื่อวันที่ 14 พฤษภาคม 2567 ได้สร้างความสะเทือนใจให้กับสังคมไทยอย่างมาก การอดอาหารของเขาเป็นการเรียกร้องให้มีการปฏิรูปกระบวนการยุติธรรมและยุติการคุมขังผู้เห็นต่างทางการเมือง

เสียงที่ดังผ่านความเงียบ กรณีล่าสุดในประเทศไทย

ล่าสุด กรณีของนายสามารถ เจนชัยจิตรวณิช ที่ตัดสินใจอดอาหารประท้วงตั้งแต่วันที่ 24 พฤศจิกายน 2567 เพื่อเรียกร้องสิทธิในการประกันตัวจากข้อกล่าวหาฟอกเงิน ได้สร้างความวิตกกังวลให้กับสังคมไทย

แม้จะมีโรคประจำตัวทั้งโรคตับอ่อนและความดัน อีกทั้งมีอาการเครียดและปากซีดจากการอดอาหาร แต่นายสามารถยังคงยืนยันที่จะต่อสู้ด้วยวิธีนี้ต่อไป โดยได้แสดงจุดยืนว่า "หากต้องเสียชีวิตในเรือนจำ ก็จะเป็นการเสียชีวิตเพื่ออุทิศให้แก่ความยุติธรรมของประเทศไทย" คำกล่าวนี้สะท้อนให้เห็นถึงความสิ้นหวังในกระบวนการยุติธรรมที่ผลักดันให้ผู้ต้องขังต้องใช้ชีวิตเป็นเดิมพัน

ผลกระทบและบทเรียนจากการอดอาหารประท้วงในเรือนจำได้สร้างคลื่นสะเทือนในวงกว้างต่อระบบยุติธรรม ทั้งในด้านกฎหมายที่นำไปสู่การทบทวนระเบียบและแนวปฏิบัติในเรือนจำ โดยเฉพาะการพิจารณาคำร้องขอประกันตัวและการดูแลผู้ต้องขัง ด้านสิทธิมนุษยชนที่กระตุ้นให้เกิดการตรวจสอบมาตรฐานการดูแลและคุ้มครองสิทธิขั้นพื้นฐาน และด้านสังคมที่เริ่มตระหนักถึงความรุนแรงของปัญหาและความจำเป็นในการปฏิรูประบบยุติธรรมอย่างเร่งด่วน

เพื่อป้องกันการสูญเสียชีวิตที่อาจเกิดขึ้นจากการอดอาหารประท้วง ระบบยุติธรรมจำเป็นต้องปรับตัวในหลายด้านอย่างเร่งด่วน ทั้งการปรับปรุงกระบวนการพิจารณาคดีให้มีความรวดเร็ว โปร่งใส และเป็นธรรมมากขึ้น การสร้างกลไกรับฟังเสียงของผู้ต้องขังที่มีประสิทธิภาพ และการยกระดับมาตรฐานการดูแลสุขภาพกายและใจของผู้ต้องขัง โดยเฉพาะในกรณีที่มีการอดอาหารประท้วง การปฏิรูปเหล่านี้จำเป็นต้องได้รับการผลักดันอย่างจริงจังและต่อเนื่องเพื่อป้องกันไม่ให้การสละชีวิตกลายเป็นทางเลือกสุดท้ายในการเรียกร้องความยุติธรรม

อย่าให้ความตายเป็นทางเลือกสุดท้าย

การสูญเสียชีวิตของผู้ต้องขังจากการอดอาหารประท้วงเป็นเหตุการณ์ที่สะท้อนให้เห็นถึงความท้าทายในการสร้างสมดุลระหว่างการบังคับใช้กฎหมายและการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐาน การที่ผู้ต้องขังต้องใช้ชีวิตเป็นเดิมพันในการเรียกร้องความยุติธรรมเป็นสัญญาณเตือนสำคัญที่ทุกภาคส่วนในสังคมควรร่วมกันทบทวนและพัฒนากระบวนการยุติธรรมให้สามารถตอบสนองต่อความต้องการของทุกฝ่ายได้อย่างสมดุลและเป็นธรรม เพื่อป้องกันไม่ให้ต้องสูญเสียชีวิตอีกจากการต่อสู้เพื่อความเป็นธรรมในสังคม 

ภาพ Freepik