"จดหมายรักจากเมียเช่า" สะท้อนความสัมพันธ์ เหนือภาษา

"จดหมายรักจากเมียเช่า" เพลงลูกทุ่งอมตะที่แฝงไว้ด้วยความเศร้าโศก สะท้อนชะตากรรมอันน่าเวทนาของหญิงไทยในยุคสงครามเวียดนาม ผ่านถ้อยคำภาษาไทยปนภาษาอังกฤษ เลียนแบบการสื่อสารระหว่างเมียเช่ากับทหารอเมริกัน ประพันธ์โดยนักเขียนชื่อดัง อาจินต์ ปัญจพรรค์ ในปี 2510 และขับร้องโดยนักแสดงสาว มานี มณีวรรณ เนื้อเพลงนี้ได้รับการยกย่องว่ามีความกินใจและซาบซึ้งเป็นอย่างยิ่ง

I เขียน letter ถึงเธอ dear John

เขียนในแฟลตที่ you เคยนอน

จังหวัดอุดร ประเทศ Thailand

I broken heart you must understand

John จ๋า John dollar ขาดแคลน

เมีย second hand ของ you ยังคอย

You ทิ้งเมียเช่า หิ้วกระเป๋า go home

ทิ้งรอยจูบลูบโลม

จน shape I โทรมเพราะ you enjoy

เปิดต้นด้วยท่อนที่ว่า "I เขียน letter ถึงเธอ dear John เขียนในแฟลตที่ you เคยนอน จังหวัดอุดร ประเทศ Thailand I broken heart you must understand" ซึ่งสื่อให้เห็นถึงอารมณ์ความรู้สึกของเมียเช่าที่กำลังเขียนจดหมายถึงคนรักที่จากไป พร้อมบอกเล่าความเจ็บปวดในใจ

เพลงนี้บอกเล่าเรื่องราวของหญิงสาวที่กลายมาเป็นเมียเช่าของทหารอเมริกัน เธอต้องเผชิญกับความยากลำบากในการใช้ชีวิต ไม่มีเงินเพียงพอสำหรับการยังชีพ ดังเนื้อเพลงที่ว่า "John จ๋า John dollar ขาดแคลน เมีย second hand ของ you ยังคอย" และยังต้องป่วยเป็นไข้ไทฟอยด์อีกด้วย "I เสียใจจนเป็น Typhoid เอา Tiger Oil มาทากันตาย" 

ในที่สุดเธอตัดสินใจจบชีวิตลงด้วยการกินยาฆ่าแมลง ดังเนื้อเพลงตอนจบ "ฉีกทิ้ง letter หันไปเจอ DDT Good bye สวัสดี Go meet กับ me ที่เมือง the end" ซึ่งถือเป็นบทสรุปที่เศร้าสลดตามเจตนาของผู้แต่ง ทำให้ผู้ฟังรู้สึกสงสารและเห็นใจต่อชะตากรรมอันเลวร้ายของเธอ

แต่เพลงนี้ไม่ได้มีแค่ความเศร้า แต่ยังแฝงนัยให้เห็นถึงภาพสะท้อนของสังคมไทยในยุคสงครามเวียดนามอีกด้วย ในช่วงนั้นมีการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ทั้งทางสังคมและเศรษฐกิจ โดยเฉพาะในจังหวัดอุดรธานีที่เป็นที่ตั้งของฐานทัพทหารอเมริกัน มีเงินดอลลาร์หลั่งไหลเข้ามา ธุรกิจบันเทิงเริ่มเติบโตขึ้น และมีผู้หญิงจำนวนไม่น้อยต้องหันมาประกอบอาชีพเมียเช่าเพื่อให้มีรายได้เลี้ยงชีพ

ทว่าหลายคนกลับได้รับความทุกข์และความผิดหวัง เมื่อทหารอเมริกันถอนทัพกลับ ทิ้งพวกเธอไว้ข้างหลัง ไร้ซึ่งอนาคต ดังเนื้อเพลงที่ว่า "You ทิ้งเมียเช่า หิ้วกระเป๋า go home ทิ้งรอยจูบลูบโลม จน shape I โทรม เพราะ you enjoy Forget your wife กลับไปอยู่ Illinoil"

เพลงนี้จึงต้องการสื่อให้เห็นว่า แม้สงครามจบลงไปแล้ว แต่ผลกระทบในแง่จิตใจของผู้หญิงเหล่านี้ยังคงอยู่ และย่อมได้รับบาดแผลไปอีกนาน "โศกเศร้ากว่า sad movie Oh John you make me cry I lonely เสียจนผอมผ่าย อยากตาย why you ทิ้ง me"

จดหมายรักที่พวกเธอส่งถึงคนรักอาจสูญหายไปกลางทาง และไม่มีวันได้รับคำตอบกลับมา เช่นเดียวกับความหวังและความฝันของพวกเธอที่ถูกทำลายไปต่อหน้าต่อตา "รอยน้ำตาหยด ที่รดบนลายเซ็น หาซองใส่ จ่าหน้าไม่เป็น โธ่ เวร เอ๋ย เวร who ช่วยเขียนที"

"จดหมายรักจากเมียเช่า" จึงมิใช่เพียงบทเพลงเศร้าที่ไพเราะเท่านั้น แต่ยังซ่อนนัยสำคัญในการสะท้อนภาพมุมมืดของสังคมไทยในยุคหนึ่ง ที่มีผู้หญิงต้องตกเป็นเหยื่อของสงคราม ถูกมองเป็นเพียงวัตถุทางเพศ โดยไร้ซึ่งศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ บทเพลงนี้จึงถือเป็นการเรียกร้องให้สังคมเห็นใจและเข้าใจผู้หญิงเหล่านี้มากขึ้น เพราะแท้จริงแล้วพวกเธอก็มีหัวใจ มีอารมณ์ความรู้สึก และมีชีวิตที่ล้วนมีคุณค่า ไม่แตกต่างจากใครๆ ทั่วไป

หลายสิบปีผ่านไปนับจากเพลงนี้เปิดตัว แต่มันก็ยังคงได้รับความนิยมและถูกนำไปร้องในรูปแบบต่างๆ มากมาย สิ่งนี้แสดงให้เห็นว่า "จดหมายรักจากเมียเช่า" ไม่ได้มีเฉพาะความคลาสสิกในแง่ของบทเพลง แต่เนื้อหาที่กินใจยังคงตราตรึงในใจผู้ฟัง มันจึงกลายเป็นหนึ่งในตำนานเพลงลูกทุ่งอมตะที่ยังคงยืนหยัดต่อกาลเวลา แม้นานปีผ่านไป มันก็ยังคงสะท้อนสังคมไทยในด้านมืดจากยุคหนึ่งที่ไม่อาจลืมเลือน และเรียกร้องให้เรามองเห็นคุณค่าของผู้หญิงทุกคนที่ก้าวผ่านเรื่องราวโศกเศร้าเหล่านี้มาได้

ฟังเพลง จดหมายรักจากเมียเช่า

ภาพ :  เพลงจดหมายรักจากเมียเช่า / วิกิมีเดีย