มี "ผี" มากแค่ไหน ตลอดอายุ 4,500 ล้านปีของดาวโลก

ความเชื่อเรื่องผีหรือวิญญาณ เป็นความเชื่อที่พบได้ทั่วโลก ดังที่ปรากฏตามประเพณีหรือวัฒนธรรมในประเทศต่าง ๆ เช่น สารทจีน สารทไทย ชิงเปรต บุญข้าวสาก หรือแม้กระทั่งเทศกาลวันฮาโลวีน แต่เคยสงสัยไหมว่า ตลอดระยะเวลา 4,500 ล้านปีที่โลกเกิดมา มีมนุษย์สมัยใหม่ หรือเผ่าพันธุ์โฮโมเซเปียนส์ของเรา ที่เกิดและตายไปแล้วบนโลกเท่าไหร่ และหากอิงตามความเชื่อที่ว่าเกิดแล้วตายกลายเป็นผี หากผียังไม่ไปไหน จะมีผีบนโลกของเรามากขนาดไหนกัน ?

บทความนี้เราจะมาพาย้อนเวลา พิจารณาจำนวนประชากรโฮโมเซเปียนส์เท่าที่เคยเกิดขึ้นมาบนโลก แต่สำหรับใครที่มีเวลาจำกัด สำนักข้อมูลประชากร (Population Reference Bureau หรือ PRB) เปิดเผยเมื่อปี 2022 ว่ามีมนุษย์ที่เกิดขึ้นมาบนโลกประมาณ 117,000 ล้านคนแล้ว แต่ตัวเลขเหล่านี้ได้มาอย่างไร ?

โฮโมเซเปียนส์เกิดขึ้นมานานเท่าไหร่ ?

แม้ว่าโลกจะเกิดมากว่า 4,500 ล้านปี แต่เผ่าพันธุ์โฮโมเซเปียนส์ของเรา เกิดขึ้นมาหลังจากที่โลกเกิดนานมาก โดยนักมานุษยวิทยาบางส่วนกล่าวว่าโฮโมเซเปียนส์เกิดขึ้นมาประมาณ 300,000 ปีที่แล้ว ส่วนข้อมูลของสำนักข้อมูลประชากร (PRB) รายงานว่าโฮโมเซเปียนส์ปรากฏตัวขึ้นเมื่อประมาณ 190,000 ปีก่อนคริสตศักราช 

การคาดการณ์จำนวนประชากรโฮโมเซเปียนส์

อย่างไรก็ เมื่อนักวิจัยต้องการประมาณการจำนวนประชากร นักวิจัยมักพิจารณาโดยเริ่มที่ประมาณ 50,000 ปีก่อน ซึ่งเป็นช่วงที่มนุษย์เริ่มแสดงลักษณะพฤติกรรมที่ทันสมัยมากขึ้น เช่น การสร้างสรรค์งานศิลปะ การใช้เครื่องมือ อาทิ ในช่วงยุคหินตอนปลาย ซึ่งเริ่มต้นเมื่อประมาณ 40,000 ปีก่อน เป็นยุคที่เครื่องมือและเทคโนโลยีต่าง ๆ มีความซับซ้อนขึ้น เช่น การใช้เข็มที่ทำจากประดูก เบ็ดตกปลา ฉมวก งานไม้ และกาว เครื่องมือเหล่านี้ช่วยในการล่าสัตว์ สร้างเสื้อผ้า และสิ่งของอื่น ๆ นอกจากนี้ยังมีการแสดงศิลปะยุคแรกเริ่มด้วย นั่นคือการสร้างภาพวาดในถ้ำและรูปแกะสลักต่าง ๆ 

จำนวนประชากรในยุคแรกเริ่ม (50,000 ปีก่อนคริสตกาล - 10,000 ปีก่อนคริสตกาล)

ในช่วงแรกเริ่มนี้ การประมาณจำนวนประชากรทำได้ยาก เนื่องจากขาดหลักฐานแบบลายลักษณ์อักษรและหลักฐานทางโบราณคดีที่จำกัด นักวิจัยจึงอาศัยการคาดการณ์อย่างอ้อม ๆ โดยพิจารณาปัจจัยด้านสภาพแวดล้อม ศึกษาความหลากหลายของสภาพพันธุกรรม และพฤติกรรมการใช้ชีวิต คือ การเป็นนักล่าสัตว์ เก็บรวบรวมอาหาร คาดว่าการเติบโตของประชากรเป็นไปอย่างช้า ๆ เนื่องจากอัตราการเสียชีวิตสูงรวมถึงทรัพยากรในการดำรงชีวิตค่อนข้างจำกัด ทำให้ประชากรโลกในช่วงเวลาดังกล่าวนี้มีจำนวนค่อนข้างน้อย คือทั้งโลกน่าจะมีประมาณ 1 - 10 ล้านคนเท่านั้น 

จำนวนประชากรในยุคปฏิวัติเกษตรกรรม (10,000 ปีก่อนคริสตกาล – ค.ศ. 1)

แต่แล้วจุดเปลี่ยนก็มาถึง เมื่อประมาณ 10,000 ปีก่อนคริสตกาล มีการปฏิวัติทางการเกษตร (Agricultural Revolution) คือ การเปลี่ยนแปลงของวิถีชีวิตมนุษย์ จากเดินทางล่าสัตว์ เก็บของป่าหาอาหารไปเรื่อย กลายมาเป็นลงหลักปักฐาน และเริ่มทำการเกษตร ทำให้มีความสามารถในการผลิตอาหาร และทำให้ประชากรเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว โดยนักวิจัยคาดว่า ภายในปี ค.ศ. 1 ประชากรทั่วโลกได้เพิ่มขึ้นมาเป็นประมาณ 300 ล้านคน

อัตราการเกิดได้รับอิทธิพลจากปัจจัยหลายประการ รวมถึงวัฒนธรรม ประเพณี สภาพเศรษฐกิจ รวมไปถึงอัตราการเสียชีวิต ในสังคมยุคหลังจากปฏิวัติทางการเกษตร อัตราการเกิดสูง โดยมักจะเกิน 40 คนต่อประชากร 1,000 คนต่อปี แต่อย่างไรก็ตาม อัตราการเสียชีวิตของทารกและเด็กก็สูงเช่นกัน ทำให้แม้อัตราการเกิดสูง แต่ก็ไม่ได้ส่งผลต่อการเติบโตของประชากรในระยะยาว

จำนวนประชากรในยุคปัจจุบัน (ค.ศ. 1 – ค.ศ. 2024)

จนกระทั่งก้าวเข้าสู่ศตวรรษที่ 18 ก็เกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญอีกครั้ง นั่นคือ การปฏิวัติอุตสาหกรรม ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญมากมาย เช่น การปรับปรุงทางการแพทย์ สุขอนามัย และการผลิตอาหาร ความก้าวหน้าเหล่านี้ส่งผลให้มีอัตราการเสียชีวิตลดลง ซึ่งทำให้จำนวนประชากรเติบโตอย่างต่อเนื่อง โดยคาดว่าในปี ค.ศ. 1800 มีประชากรประมาณ 1,000 ล้านคน จากนั้นเพิ่มขึ้นมาเป็นมากกว่า 7,000 ล้านคนในช่วงต้นศตวรรษที่ 21

การคำนวณประชากร

สำหรับการคำนวณประชากรทั้งหมด ขั้นแรกนักวิจัยจะแบ่งจำนวนประชากรออกเป็นช่วงเวลา ซึ่งแต่ละช่วงเวลามีอัตราการเกิดแตกต่างกัน จากนั้นนักวิจัยจะหาจำนวนการเกิด โดยการนำ ขนาดประชากรเฉลี่ย คูณด้วยอัตราการเกิด และ ความยาวของช่วงเวลา จากนั้นค่อยนำแต่ละช่วงเวลามารวมกัน

ยกตัวอย่างการคำนวณอย่างง่าย เช่น ยุคล่าสัตว์และเก็บของป่า (50,000 ปีก่อนคริสตกาล - 10,000 ปีก่อนคริสตกาล) ซึ่งมีประชากรเฉลี่ย 5 ล้านคน อัตราการเกิด 40 คนต่อ 1,000 คนต่อปี และช่วงเวลานี้กินระยะเวลายาวนานประมาณ 40,000 ปี คาดการณ์ว่ามีการเกิดประมาณ 8,000 ล้านคน

จากนั้นในช่วงการปฏิวัติเกษตรกรรม (10,000 ปีก่อนคริสตกาล – ค.ศ. 1) มีประชากรโดยเฉลี่ย 100 ล้านคน อัตราการเกิด 30 คนต่อ 1,000 คนต่อปี และระยะเวลา 10,000 ปี คาดว่าจำนวนการเกิดจะอยู่ที่ 30,000 ล้านคน

สำหรับยุคปัจจุบัน (ค.ศ. 1 - ค.ศ. 2024) โดยมีประชากรเฉลี่ยถ่วงน้ำหนัก 1,000 ล้านคน อัตราเกิด 20 คนต่อ 1,000 คนต่อปี และระยะเวลา 2,024 ปี คาดว่าจำนวนการเกิดจะอยู่ที่ 40,480 ล้านคน 

จากการคำนวณจะเห็นได้ว่ามีผลรวมประชากรประมาณ 70,800 ล้านคน แต่หลักการดังกล่าวเป็นเพียงการอธิบายให้เห็นวิธีการคาดการณ์อย่างคร่าว ๆ เท่านั้น ยังไม่รวมกับปัจจัยอื่น ๆ แต่เมื่อพิจารณาอย่างละเอียดแล้ว คาดว่าจะมีประชากรโฮโมเซเปียนส์เกิดขึ้นมาบนโลกประมาณ 117,000 ล้านคน

ดังนั้นหากเราอิงตามความเชื่อที่ว่า เมื่อมนุษย์ตายไปแล้วสิ่งที่หลงเหลืออยู่คือผีหรือวิญญาณ เราก็จะสามารถหาจำนวนประชากรผีทั่วโลกได้ โดยการนำประชากรโฮโมเซเปียนส์ที่เคยเกิดขึ้นบนโลกทั้งหมด ลบด้วยจำนวนมนุษย์ในยุคปัจจุบันที่ยังมีชีวิตอยู่ประมาณ 8,200 คน ตามข้อมูลที่รายงานตามเว็บไซต์ Worldometer ก็จะได้ว่ามีผีบนโลกของเราประมาณ 108,800 ล้านตน สำหรับตัวเลขนี้ไม่ได้คิดจำนวนการไปเกิดใหม่ หรือการสูญสลายไปตามบางความเชื่อ

อย่างไรก็ตาม เรื่องผีหรือวิญญาณยังเป็นแค่ความเชื่อเท่านั้น ยังไม่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์และยังไม่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวาง ดังนั้นจึงอยากให้ใช้วิจารณญาณในการอ่าน และหวังว่าข้อมูลนี้จะไม่ทำให้พวกเรากลัวผี แต่หวังว่าจะช่วยเพิ่มความตระหนักรู้ถึงความสำคัญของพวกเรา ว่าเราคือหนึ่งในสายเลือดที่อาจมีประชากรมากกว่าแสนล้านชีวิต ซึ่งล้วนแล้วแต่ทิ้งร่องรอยไว้ในโลกสืบเนื่องมาจนถึงทุกวันนี้

ที่มาข้อมูล PRB, Earth

ที่มารูปภาพ Reuters, Wikipedia