เครื่องบิน SOFIA หอดูดาวลอยฟ้าจาก NASA ยกระดับการสำรวจจักรวาล

โซเฟีย (SOFIA) คือฉายาของเครื่องบินโบอิ้ง (Boeing) 747SP ลำนี้ และได้ชื่อว่าเป็นหอดูดาวบินได้ เครื่องบินลำนี้ยังเคยค้นพบร่องรอยโมเลกุลน้ำบนดวงจันทร์ ตามที่เคยมีการแถลงข่าวมาแล้ว เมื่อปี 2020 

ก่อนที่จะมีกล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์ เวบบ์ (James Webb Space Telescope) ที่โด่งดังและโคจรในอวกาศอยู่ตอนนี้ มนุษย์พยายามพัฒนากล้องดูดาวให้มีคุณภาพสูง แต่ก็ยังเจอข้อจำกัด เนื่องจากกล้องบนพื้นต้องส่องผ่านชั้นเมฆ และชั้นบรรยากาศต่าง ๆ ทำให้มักจะได้ภาพไม่ค่อยดีนัก 

จนกระทั่งมีการเลือกใช้เครื่องบินรุ่น 747SP ที่มีการเริ่มใช้งานรับส่งผู้โดยสารนับตั้งแต่ปี 1977 จนกระทั่งปี 1997 นาซา (NASA) จึงได้ร่วมมือกับ ศูนย์อวกาศเยอรมนี (German Aerospace Center - DLR) ดัดแปลงเครื่องบินโบอิ้งรุ่น 747SP ให้กลายเป็นหอดูดาวบินได้ ในโครงการชื่อว่า โซเฟีย (SOFIA : Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy)

ตัวเครื่องบินโซเฟีย บรรทุกกล้องดูดาว รวมทั้งชุดอุปกรณ์ควบคุมหนักถึง 17 ตันขึ้นไปบนท้องฟ้า โดยความโดดเด่นของโซเฟีย จะอยู่ที่เลนส์กล้องอินฟราเรดขนาด 2.7 เมตร ที่จะส่องตรงไปที่เป้าหมายในอวกาศ และใช้ระบบไจโรสโคปเข้าช่วย ทำให้หน้ากล้องยังคงนิ่งตลอดเวลา ไม่ว่าเครื่องบินจะขยับหรือส่ายไปในทิศทางใด อีกทั้งยังบินไปได้ทุกพื้นที่บนโลก 

นอกจากนี้ ข้อดีของเครื่องบินโซเฟีย ที่บินด้วยระดับความสูง 10 กิโลเมตร ทำให้สิ่งที่อยู่ในชั้นบรรยากาศด้านล่าง เช่น เมฆ น้ำค้าง และแสงไฟจากเมือง จะไม่ส่งผลกระทบกับเลนส์กล้อง ทำให้สังเกตวัตถุท้องฟ้าได้โดยไม่มีอะไรมารบกวนได้อีกด้วย

สำหรับตัวอย่างผลงานของโซเฟียที่โดดเด่น เช่น ในปี 2010 โซเฟียบันทึกภาพเนบิวลานายพราน (Orion Nebula) ในช่วงคลื่นอินฟราเรดได้ชัดเจนกว่าที่เคยบันทึกภาพได้

เมื่อในปี 2015 เมื่อดาวพลูโตโคจรผ่านหน้าดาวฤกษ์ เงาของมันได้พาดผ่านเหนือมหาสมุทรใกล้ประเทศนิวซีแลนด์ โซเฟียจับภาพดังกล่าว และสามารถศึกษาชั้นบรรยากาศของดาวพลูโตไว้ได้

และในปี 2020 โซเฟียค้นพบความรู้ใหม่ว่าน้ำบนพื้นผิวด้านสว่างของดวงจันทร์ มีมากกว่าที่คาดการณ์ไว้ ซึ่งอาจเป็นประโยชน์ต่อการสำรวจอวกาศของมนุษย์ในอนาคต

สุดท้ายนี้ แม้โซเฟียอาจจะต้องถูกปลดประจำการในช่วงสิ้นปี 2022 เนื่องจากการมาถึงของกล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์ เวบบ์ ที่มีประสิทธิภาพสูงกว่า และการมาถึงทางตันของโครงการโซเฟีย แต่ก็ไม่อาจปฏิเสธได้ว่า โครงการโซเฟีย ได้มอบองค์ความรู้ด้านดาราศาสตร์ให้กับมนุษย์โลกไว้ไม่น้อย 

ที่มาของข้อมูล sofia.usra.edu

ที่มาของรูปภาพ NASA