
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (มธ.) ร่วมกับ มูลนิธิโตโยต้าประเทศไทย จัดมอบรางวัลผลงานวิชาการดีเด่น TTF AWARD สนับสนุนนักวิชาการไทยให้สร้างสรรค์ผลงานใหม่ๆ ที่เท่าทันความเปลี่ยนแปลง และเอื้อประโยชน์ทางภูมิปัญญาแก่สังคมไทยให้เกิดการพัฒนาอย่างยั่งยืน โดยดำเนินการติดต่อกันมาเป็นปีที่ 30 ทั้งนี้สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.) จัดทำรายงานสถานการณ์วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (ววน.) ปี 2566-2567 เกี่ยวกับ6 สถานการณ์และแนวโน้มสำคัญของประเทศไทยและของโลก ที่มีผลต่อการให้น้ำหนักหรือกำหนดจุดเน้นในการจัดทำนโยบาย การพัฒนาข้อเสนอแนะเชิงวิชาการ การคิดค้นและพัฒนาเทคโนโลยี นวัตกรรม และงานวิจัย อันเป็นรากฐานในการแก้ไขปัญหาด้วยข้อมูลข้อเท็จจริงอย่างเป็นวิทยาศาสตร์ ล่าสุด ปี 2566-2567 มีงานวิจัยทรงคุณค่าที่น่าสนใจ 4 เรื่อง ที่สอดรับกับสถานการณ์และแนวโน้มของประเทศไทยและของโลก และสามารถคว้ารางวัล ผลงานวิชาการดีเด่น TTF AWARD ประจำปี 2566-2567 จากผลงานส่งเข้ารับการพิจารณาทั้งหมด 62 ผลงาน
ศ. ดร.สมศักดิ์ สามัคคีธรรม คณะพัฒนาสังคมและยุทธศาสตร์การบริหาร สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ ได้รับรางวัลผลงานทางวิชาการดีเด่นด้านสังคมศาสตร์ ผลงานชื่อ “การเสริมพลังชุมชนกับการพัฒนาที่ยั่งยืน” ซึ่งอภิปรายเกี่ยวกับแนวคิด “การพัฒนาที่ใช้ชุมชนเป็นฐาน” ในประเด็นว่าด้วย “การเสริมพลังชุมชนเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน” โดยเนื้อหาสำคัญประกอบด้วยข้อถกเถียงเกี่ยวกับชุมชน ชุมชนนิยมกับปัจเจกชนนิยม การจัดการทรัพยากรร่วม การเสริมพลังชุมชน และ ชุมชนเข้มแข็ง รวมทั้งการศึกษาในประเด็นการพัฒนาที่ใช้ชุมชนเป็นฐาน ในกรณีของการจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชน การจัดการป่าชุมชน องค์กรการเงินชุมชน บ้านมั่นคง การจัดสวัสดิการชุมชน การจัดการภัยพิบัติโดยชุมชน และการประยุกต์ใช้ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน
ศ. ดร.โกวิท พวงงาม อดีตคณบดีคณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และอดีตนายกสภามหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช ระบุว่า ข้อดีของงานวิจัยชิ้นนี้คือก่อให้เกิดข้อถกเถียง ไม่ว่าจะเป็นการพูดถึงชุมชนในประเภทและมิติต่างๆ ซึ่งผู้เขียนไม่ได้ชี้นำหรือบอกว่าอะไรผิดอะไรถูก หรือการพูดถึงความคิดในกระแสหลัก คือการพัฒนาที่มุ่งไปสู่การเติบโตทางเศรษฐกิจ หรือตัวเลขจีดีพี เทียบเคียงกับกระแสทางเลือกหรือกระแสสมัยใหม่ คือการพัฒนาที่ยั่งยืน หรือสิ่งที่ตรงกันข้าม รวมไปถึงข้อเสนอที่น่าสนใจท้าทายและกรณีศึกษาคือการใช้ชุมชนเป็นฐาน การเสริมสร้างพลังชุมชน การจัดตั้งภาคีสาธารณะที่ควรร่วมมือกัน ฯลฯ ทั้งหมดนี้นำไปสู่การเกิดข้อวิพากษ์ของผู้อ่าน

สรุปข่าว
รศ. ดร.นิตยา แก้วคัลณา คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้รางวัลผลงานทางวิชาการดีเด่นด้านมนุษยศาสตร์ ผลงานชื่อ “สืบสรรค์วรรณคดีไทยในบริบทสังคมไทยร่วมสมัย” ซึ่งเป็นฐานความรู้สำคัญเกี่ยวกับการสืบสรรค์วรรณคดีไทย ซึ่งปรากฏทั้งการสืบทอด การสร้างใหม่ และการนำมาปรับใช้ในบริบทสังคมวัฒนธรรมร่วมสมัย ซึ่งในบริบทของโลกาภิวัตน์ส่งผลหรือก่อให้เกิดปรากฏการณ์ใหม่ของสังคมไทย และปรากฏการณ์พลวัตของวรรณคดีไทยในบริบทโลกที่เปลี่ยนแปลง ดังปรากฏการนำ “วรรณคดีไทย” มาผลิตซ้ำ แปรรูปใหม่ หรือผลิตขึ้นใหม่ในรูปแบบต่างๆ โดยเฉพาะในสื่อใหม่และสื่อสังคมออนไลน์ ทำให้เห็นมิติของการสืบสรรค์วรรณคดีไทยซึ่งเป็นมรดกวัฒนธรรรมของชาติและเป็นทุนทางวัฒนธรรมนี้ว่า ได้มีการปรับเปลี่ยนนำมาประยุกต์ใช้ในบริบทใหม่ๆ อย่างเป็นพลวัตไม่มีที่สิ้นสุด และไม่สูญหายไปจากสังคมวัฒนธรรมของไทย
ขณะที่ รศ. ดร.ธัญญา สังขพันธานนท์ ศิลปินแห่งชาติสาขาวรรณศิลป์ ปี 2559 เจ้าของรางวัลซีไรต์ ปี 2530 และอาจารย์คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร ระบุว่า ความโดดเด่นของหนังสือเล่มนี้คือผู้เขียนได้คำนึงถึงความเปลี่ยนแปลงของระบบนิเวศสังคมวิทยาวรรณกรรม มีการสร้างองค์ความรู้ใหม่ และมีความครอบคลุมในสารบบของการสืบสรรค์ กระตุ้นให้เกิดข้อถกเถียง แรงบันดาลใจ และการต่อยอดงานวิชาการในประเด็นนี้ในหลากหลายต่อไปในอนาคต นักเขียนรุ่นใหม่-คนหนุ่มสาวที่เขียนอยู่ในออนไลน์ ซึ่งเป็นโลกวรรณกรรมขนาดมหึมาและมีมูลค่าทางเศรษฐกิจมหาศาลจะได้ประโยชน์จากงานวิจัยเล่มนี้เป็นอย่างสูง นี่ถือเป็นซอฟต์พาวเวอร์ได้เลย” รศ. ดร.ธัญญา กล่าว
ศ. ดร.พญ.อัญชลี ตั้งตรงจิตร และ รศ. ดร.นิทัศน์ สุขรุ่ง คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล ได้รางวัลผลงานทางวิชาการดีเด่นด้านวิทยาศาสตร์สุขภาพ ผลงานชื่อ “โรคภูมิแพ้แมลงสาบ” ที่จะทำความเข้าใจเกี่ยวกับโรคภูมิแพ้ ซึ่งสารก่อภูมิแพ้ที่พบในบ้าน ได้แก่ สารก่อภูมิแพ้ไรฝุ่นและสารก่อภูมิแพ้แมลงสาบเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้คนเกิดอาการแพ้มากที่สุด การศึกษาวิจัยทั้งในระดับประเทศและในระดับโลกส่วนใหญ่จะเกี่ยวกับโรคภูมิแพ้ไรฝุ่น การศึกษาวิจัยเกี่ยวกับโรคภูมิแพ้แมลงสาบมีค่อนข้างน้อย ผลงานเล่มนี้จึงครอบคลุมตั้งแต่อุบัติการณ์ของโรค ชีววิทยาและนิเวศวิทยาของแมลงสาบ ชีววิทยาของสารก่อภูมิแพ้จากแมลงสาบ เนื้อเยื่อและเซลล์ที่เกี่ยวข้องกับโรคภูมิแพ้ กลไกการเกิดโรค การตรวจวินิจฉัยภาวะภูมิแพ้ การรักษา และการควบคุมแมลงสาบเพื่อลดปริมาณสารก่อภูมิแพ้จากแมลงสาบในสิ่งแวดล้อมที่เป็นต้นเหตุของโรค
ศ. ดร.พญ.อรพรรณ โพชนุกูล นายกสมาคมสภาองค์กรโรคหืดแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2567-2569 และอาจารย์คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ อธิบายว่า ครึ่งหนึ่งของประชากรไทยเป็นโรคภูมิแพ้ แต่คนส่วนใหญ่จะรู้จักแต่ไรฝุ่นซึ่งเป็นสารก่อภูมิแพ้อันดับหนึ่งของโลก ส่วนแมลงสาบซึ่งเป็นสาเหตุอันดับสองเคียงคู่มากลับ คนกลับมองข้าม โดยปัจจุบันภูมิแพ้จากไรฝุ่นสามารถรักษาให้หายขาดได้ เนื่องจากมีข้อมูลองค์ความรู้จำนวนมาก ตรงกันข้ามกับแมลงสาบที่องค์ความรู้น้อยมาก การต่อยอดเพื่อนำไปสู่การรักษาให้หายขาดจึงเป็นเรื่องที่ยากมาก ่ทีมนักวิจัยที่เขียนงานวิจัยชิ้นนี้ ถือเป็นนักวิจัยระดับ TOP3 ของโลก ที่ทำวิจัยเรื่องภูมิแพ้แมลงสาบ ช่วยให้แพทย์สามารถดูแลคนไข้ได้ดีขึ้น
รศ. ดร.ชเนษฎ์ ม้าลำพอง คณะเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ได้รางวัลผลงานทางวิชาการดีเด่นด้านวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีและสิ่งแวดล้อม ผลงานชื่อ “การปรับปรุงพันธุ์ข้าวภายใต้สภาพแวดล้อมไม่เหมาะสม” ที่สอดรับกับสถานการณ์ความท้าทายเรื่องภาวะโลกเดือดโดยตรง รูปธรรมของงานวิจัยช่วยให้เกษตรกรรับมือกับปรากฏการณ์เอลนีโญและลานีญาที่มีแนวโน้มรุนแรงขึ้นได้เป็นอย่างดี โดยงานวิจัยชิ้นนี้มีเนื้อหาครอบคลุมการปรับปรุงพันธุ์ข้าวด้วยวิธีดั้งเดิม และการปรับปรุงพันธุ์ด้วยวิธีทางพันธุศาสตร์โมเลกุล เพื่อตอบโจทย์ความท้าทายภายใต้สภาวะโลกร้อน และภูมิอากาศเปลี่ยนแปลง ได้แก่ การปรับปรุงพันธุ์ข้าวให้ทนทานต่ออุณหภูมิสูง สภาพแล้ง สภาพเค็ม และสภาพน้ำท่วม รวมทั้งการปรับปรุงพันธุ์ข้าวต้านทานต่อโรคและแมลง และการปรับปรุงพันธุ์ข้าวเพื่อคุณภาพและโภชนาการ
รศ. ดร.สมพร อิศวิลานนท์ อดีตคณะกรรมการนโยบายข้าวแห่งชาติ และอดีตอาจารย์ภาควิชาเศรษฐศาสตร์เกษตรและทรัพยากร คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ในฐานะนักวิชาการอิสระ กล่าวว่า ในอนาคตเราไม่ได้กินข้าวเพื่อแค่อิ่มท้อง แต่ข้าวจะเป็นโภชนาอย่างหนึ่ง ในเม็ดข้าวจะมีสารต่างๆ ที่ช่วยป้องกันโรค ข้าวจะมีราคาสูงขึ้น และควรได้รับการพัฒนาสายพันธุ์ ซึ่งหนังสือเล่มนี้บอกเล่าถึงพัฒนาการความเป็นมาในการพัฒนาสายพันธุ์ ซึ่งการปรับปรุงพันธุ์พืชเป็นสาขาที่ค่อนข้างขาดแคลนบุคลากรมาก หนังสือเล่มนี้จะช่วยเป็นฐานให้คนเข้ามาเรียนเรื่องนี้มากขึ้น ถ้าเรามีการลงทุนเพื่อปรับปรุงพันธุ์ข้าวให้ดี จะช่วยสร้างความมั่นคงและความมั่งคั่งแก่เกษตรกร ขับเคลื่อนเศรษฐกิจประเทศไทย ตัวอย่างเช่นข้าวเวียดนาม จากเดิมข้าวแข็งขายได้ 370 เหรียญ แต่หลังจากปรับปรุงพันธุ์ให้นิ่มขึ้น สามารถขายได้ถึง 560-570 เหรียญ โดยใช้พื้นที่ปลูกเท่าเดิม
ที่มาข้อมูล : มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ที่มารูปภาพ : มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์