เตือนภาวะ Weather Whiplash เปลี่ยนจากเปียกชื้นสู่แห้งแล้งรุนแรง ชนวนไฟป่าครั้งใหญ่ที่แอลเอ

ดร.สนธิ คชวัฒน์ ผู้ทรงคุณวุฒิด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ ชมรมนักวิชาการสิ่งแวดล้อมไทย โพสเกี่ยวกับปรากฎการณ์ Weather Whiplash (สภาพอากาศเหวี่ยงสุดขั้ว) ทำให้เกิดเหตุการณ์ไฟไหม้ป่าที่ลอสแอนเจลิส สหรัฐอเมริกา ส่วนโอกาสที่จะเกิดที่ประเทศไทยมีไม่น้อย

ในยุคที่โลกต้องเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอย่างรุนแรง ปรากฏการณ์ Weather Whiplash ได้กลายเป็นหัวข้อที่นักวิทยาศาสตร์ทั่วโลกให้ความสนใจ เนื่องจากเป็นการเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศที่รวดเร็วจากสภาพที่เปียกชื้นสุดขั้วไปสู่อากาศที่แห้งแล้งอย่างรุนแรง ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและมนุษยชาติในหลายพื้นที่ทั่วโลก รวมถึงประเทศไทยที่มีความเสี่ยงเช่นกัน

นักวิทยาศาสตร์พบว่าโอกาสเกิดปรากฏการณ์ Weather Whiplash จะเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ จาก 31% ในปี 2020 เป็น 66% ในปี 2025 การเปลี่ยนแปลงนี้ทำให้เกิดผลกระทบรุนแรงในหลายด้าน เช่น ลมพายุที่รุนแรงขึ้น การเกิดไฟป่า และการเปลี่ยนแปลงในระบบนิเวศที่คาดการณ์ไม่ได้

ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดเจนคือไฟป่าครั้งใหญ่ในมหานครลอสแองเจลิส (Los Angeles) สหรัฐอเมริกา ซึ่งเกิดขึ้นเมื่อวันที่ 12 มกราคม 2025 โดยไฟป่าลุกลามอย่างรวดเร็ว เผาทำลายพื้นที่กว่า 80,000 ไร่ และสร้างความเสียหายแก่บ้านเรือนมากกว่า 60,000 แห่ง

ส่วนปัจจัยที่นำไปสู่ไฟป่าในลอสแองเจลิส มีปัจจัยหลายประการที่เกี่ยวข้องกับ Weather Whiplash เช่น ภัยแล้งในปี 2022: สภาพอากาศแห้งแล้งตลอดทั้งปี ส่งผลให้พืชพรรณในพื้นที่ป่าไม้แห้งตายกลายเป็นเชื้อเพลิงที่พร้อมติดไฟ นอกจากนี้ยังมีฝนตกหนักในปี 2023 ฝนที่ตกต่อเนื่องทำให้ต้นไม้และพืชพรรณเติบโตอย่างรวดเร็ว ตามด้วยสภาพอากาศแห้งแล้งในปี 2024 ตั้งแต่เดือนมิถุนายน 2024 ถึงมกราคม 2025 เกิดสภาพอากาศแห้งแล้งจัด ทำให้พืชพรรณที่เคยเขียวชอุ่มแห้งเฉาตาย และกลายเป็นเชื้อไฟอย่างดีเมื่อเกิดไฟป่า และมีลมซานตาอนา (Santa Ana Winds) ลมพายุจากทะเลทรายที่พัดเข้าสู่ชายฝั่งมหาสมุทรแปซิฟิกในช่วงฤดูหนาว มีความเร็วสูงถึง 160 กิโลเมตรต่อชั่วโมง ลมดังกล่าวช่วยพัดพาเชื้อไฟเข้าสู่เขตเมือง ทำให้ไฟป่าลุกลามรวดเร็ว

นักวิทยาศาสตร์เตือนว่าปรากฏการณ์ Weather Whiplash อาจเกิดขึ้นในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมถึงประเทศไทย เนื่องจากพื้นที่เหล่านี้มีแนวโน้มเผชิญกับสภาพอากาศแปรปรวนอย่างรุนแรงเช่นเดียวกับลอสแองเจลิส หากประเทศไทยประสบกับฝนตกหนักในบางปีและเปลี่ยนแปลงไปสู่ฤดูแล้งอย่างรวดเร็ว จะเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดไฟป่าในหลายพื้นที่

โดยเฉพาะในช่วงฤดูหนาว หากมีลมแรงและอากาศแห้งจัด อาจทำให้ไฟป่าลุกลามในพื้นที่ที่มีพืชพันธุ์แห้งตายจำนวนมาก เช่นเดียวกับที่เกิดขึ้นในสหรัฐอเมริกา

ดังนั้นเพื่อป้องกันและลดผลกระทบจากปรากฏการณ์ Weather Whiplash ประเทศไทยควรเตรียมพร้อมรับมือด้วยมาตรการต่าง ๆ เช่น เฝ้าระวังและติดตามสภาพอากาศ ใช้เทคโนโลยีและข้อมูลดาวเทียมในการพยากรณ์และตรวจสอบความเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ บริหารจัดการป่าไม้อย่างยั่งยืน ลดปริมาณเชื้อเพลิงในพื้นที่ป่าไม้ เช่น การตัดแต่งกิ่งไม้และกำจัดวัชพืชที่ตายแล้ว สร้างความตระหนักรู้แก่ประชาชน ให้ความรู้เกี่ยวกับการป้องกันไฟป่าและผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ รวมถึงจัดทำแผนฉุกเฉิน เตรียมความพร้อมของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการรับมือกับไฟป่าและภัยพิบัติอื่นๆ ที่อาจเกิดขึ้น

ที่มา: Sonthi Kotchawat